.

 

 

 

 

 


.

Osim filozofije, Ibn Rushd je također ostavio naučne radove na različite teme poput medicine, psihologije i astronomije.

Iako je poznat u srednjovjekovnoj Evropi, Ibn Rushd je najpoznatiji u islamskom svijetu po svom teološkom radu, posebno u području fikha - teorijskog aspekta islamskog prava. Njegove filozofske ideje stekle su široku popularnost u muslimanskom svijetu tek usponom islamskih reformističkih pokreta u 19. stoljeću     Ibn Rushd je bio muslimanski andaluzijski polimatičar čiji su najznačajniji doprinosi filozofiji bili njegovi komentari grčkog filozofa Aristotela, koji će nadahnuti buduće evropske učenjake.

Takođe se spominje i kao Averroes, što je latinizirana verzija njegovog imena, Abu al-Walid Muhammad ibn Ahmad ibn Rushd. Rođen je 1126. godine u španlskom gradu Cordobi, koji je u to vrijeme bio dio Almoravidskog carstva. Njegovo djelo je stoljećima kasnije hvaljeno kao preteča evropskog prosvjetiteljstva.

Osim filozofije, Ibn Rushd je također ostavio naučne radove na različite teme poput medicine, psihologije i astronomije. Iako je poznat u srednjovjekovnoj Evropi, Ibn Rushd je najpoznatiji u islamskom svijetu po svom teološkom radu, posebno u području fikha - teorijskog aspekta islamskog prava. Njegove filozofske ideje stekle su široku popularnost u muslimanskom svijetu tek usponom islamskih reformističkih pokreta u 19. stoljeću.

Ibn Rushd je rođen u porodici cijenjenih i uspješnih islamskih učenjaka, a njegov djed Abu al-Walid Muhammad je služio kao glavni kadija u Cordobi i imam Velike džamije u Cordobi. Mladi učenjak je bio obučen u islamskoj teologiji, proučavajući Kur'an, hadise i islamsku jurisprudenciju, prema malikijskoj školi mišljenja. Kao što je bilo uobičajeno u takvim porodicama, Ibn Rushd je takođe proučavao nereligijske predmete, kao što su lingvistika, fizika, medicina i matematika.  

Kako nije napisao autobiografiju, teško je doći do konkretnih detalja o njegovom ličnom životu. Ono što se zna je da je postao poznat 1169. nakon što je privukao pažnju Abu Yaqub Yusufa, halife Almohadskog carstva, koji je vladao teritorijom koja je uključivala južnu Španiju i sjeverozapadnu Afriku.

Jusuf je bio intelektualno znatiželjan monarh koji je cijenio Ibn Rushdovu sposobnost da objasni djela grčkih filozofa, poput Aristotela. Pod Yusufovim patronatom, Andalužanin je služio kao kadija u Sevilli, a kasnije i u svom rodnom gradu Cordobi, gdje je na kraju postao glavni kadija, kao i njegov djed prije njega.

Ibn Rushdova slava u Evropi nastala je na osnovu njegovih komentara na Aristotelova djela, što je dovelo do ponovnog bujanja interesa za starogrčkog filozofa u Evropi. Ibn Rushd je inspirirao buduće filozofe, poput talijanskog svećenika iz 13. stoljeća i filozofa Tome Akvinskog, koji je posvetio značajno vrijeme kritici Ibn Rushdovih djela, ali je ipak neke od njegovih ideja ugradio u svoj vlastiti skolastički pristup.

Uloga filozofskih metoda i mjesto razuma u proučavanju religije bila je kontroverzna i u kršćanskom i u islamskom svijetu tokom ranog Srednjeg vijeka, budući da su i Katolička crkva i mnogi islamski naučnici vjerovali da takvi pristupi potkopavaju svetost božanske objave.  

Tokom 13. stoljeća, sljedbenici Ibn Rushda, poznati kao averoisti, bili su predmet službenih osuda crkve, koja je dovela u pitanje njihove ideje o vječnoj prirodi svemira i da sva ljudska bića dijele isti intelektualni kapacitet. Ipak, Ibn Rushdov pristup, koji je postao dostupan zahvaljujući latinskim prevodima njegovog djela, donio mu je mnoge sljedbenike, i katoličke i jevrejske, u stoljećima nakon njegove smrti. Njihovi će napori činiti dio intelektualnog procvata u Evropi koji je postao poznat kao renesansa.

Ibn Rušd je vjerovao da je proučavanje filozofije kur'anski imperativ i stoga dužnost svih muslimana. Vjerovao je da je filozofija proizvod ljudskog uma, dok je religija proizašla iz božanske objave, pojašnjavajući da to dvoje u konačnici potiče iz istog izvora. Glavni fokus njegovih originalnih djela bio je pokazati kompatibilnost božanske objave i filozofskih sredstava utvrđivanja istine. Tamo gdje je, na primjer, postojala kontradikcija između Svetih pisama i istina do kojih se dolazi deduktivnom logikom, onda problem nije bio u samom tekstu, nego u njegovoj interpretaciji.

Ibn Rushd je vjerovao da je Bog prožeo vjerske tekstove prividnim i alegorijskim značenjima, a kada nije postojao apsolutni konsenzus oko tumačenja Svetog pisma, čitatelj ga je slobodan tumačiti prema vlastitom razumijevanju. Apsolutni konsenzus bilo je gotovo nemoguće postići, jer je zahtijevalo poznavanje svih mogućih interpretacija teksta od njegovog otkrivanja. Argument je stoga otvorio prostor za alegorijsko čitanje Kur'ana na način koji nisu dopuštali "bukvalniji" pristupi.    

Jedan od ključnih Ibn Rushdovih argumenata bio je da ako ljudi ne pristupe vjeri iz kritičke i filozofske perspektive, pravo i namjeravano značenje bi moglo biti izgubljeno, što bi dovelo do pogrešnog tumačenja božanske objave.

Učenjak je uložio znatan trud istražujući vjerske doktrine i istakao ono što je vidio kao pogreške koje su počinile suparničke teološke škole, kao što su ašarije, mutaziliti, sufije i "literalisti". Kada je riječ o postojanju Boga, Ibn Rushd je bio zagovornik argumenta finog ugađanja, koji kaže da je svemir tako dobro prilagođen za pojavu života da nije mogao postojati osim činom volje božanskog stvoritelja.  On je tvrdio da je Bog stvorio prirodni svijet i sve u njemu, ali je prirodni svijet izvor onoga što se događa oko nas i da se sam Stvoritelj ne može smatrati izravno odgovornim za sve što se događa oko nas.

Ibn Rushdovi doprinosi medicini uključuju opis simptoma Parkinsonove bolesti, objašnjenje uzroka moždanog udara i otkriće fotoreceptorske funkcije mrežnice. Također je izradio medicinsku enciklopediju pod nazivom Al-Kulliyat fi al-Tibb (Općenito o medicini), koju je napisao između 1153. i 1169. Tekst se sastojao od devet knjiga koje su potom prevedene na latinski i hebrejski i podučavane diljem Evrope sve do 18. stoljeća.

Zanimao se i za cerebralno i vaskularno porijeklo bolesti te je među prvima propisao tretmane za bolesti iz područja urologije. Unatoč njegovoj filozofskoj kritici Ibn Sine, perzijskog učenjaka, Ibn Rushdova medicinska djela su se nadograđivala na radovima Ibn Sine, kao i onih perzijskih kolega al-Razija.

Osim svoje goleme ostavštine znanosti, religije i filozofije, Ibn Rushd se također zanimao za muziku i jezik. U psihologiji, njegova knjiga Talkbis Kitab al-Nafs (Aristotel o duši) podijelila je dušu na pet sposobnosti: nutritivnu, osjetljivu, maštovitu, aperitivnu (koja se odnosi na apetit) i racionalnu. Njegovo djelo utrlo je put drugim evropskim filozofima, potaknuvši intelektualni preporod među naučnicima koji pišu na latinskom. Njegove misli o Aristotelu i odnosu između filozofije i religije čak su stvorile obnovljeno zanimanje za tumačenje Svetog pisma, osobito u judaizmu, snažno utičući na djela jevrejskog filozofa Maimonidesa.

Njegovi spisi bili su popularniji u zapadnom svijetu nego u islamskom, gdje su neki osuđivali i kritizirali njegovo oslanjanje na filozofske metode. Ibn Rushd je preselio u Marakešu, u Maroku 1198. godine u dobi od 72 godine, gdje je i pokopan. Njegovo tijelo je kasnije prebačeno u Cordobu, njegovo rodno mjesto. stav.ba