jasan dokaz da su stećci isključiv dio bosanskohercegovačke tradicije i kulture Bošnjaka. 

 U vrijeme žestokih progona pripadnika Crkve bosanske, tokom vladavine posljednja dva bosanska kralja, Stjepana Tomaša i Stjepana Tomaševića, u Bosnu počinje pristizati Islam, koji je za veoma kratko vrijeme postao dominantna religija. Na brz prelazak na Islam znatno je utjecala i zatečena vjerska i kulturna slika Kraljevine Bosne. Neke od nekropola stećaka, koji su bili specifični za pripadnike Crkve bosanske, zovu ‘molitvište’, koje prevedeno na arapski jezik znači dovište. Pri tome su i prve džamije podizane uz stećke. Kada je na Parenoj poljani kod Bobovca 1415. godine ubijen bosanski velikaš Pavle Radenović, njegovi sinovi, da bi osvetili oca, u pomoć pozvaše Osmanlije. Od tada pa sve do 1463. godine Osmanlije su stalno prisutne u Bosni. Osmanlije se tada priključuju borbi između bosanskih velikaša konstantno podržavajući jednu grupu njih. Tokom tog perioda znatan broj pripadnika Crkve bosanske iz gornjeg Podrinja upoznaje novu vjeru te prima Islam. Samim time uskoro se osjetio i nedostatak džamija, kao osnovnog objekta za obavljanje molitve, tako da su prvi podrinjski muslimani izrazili želju da se uz nekropolu stećaka podigne džamija. Prva takva je podignuta u Ustikolini 1448/49. godine u srednjovjekovnoj nekropoli. O tome je pisao Miron Zarycki 1891. godine: “Ustikoljani pričaju, da je jednom nečiji konj ušao u groblje kraj džamije i provalio nogom stari grob. Opazivši to neki od Ustikoljana, skoče sevapa radi, da poprave grob, i tom prilikom nagju u grobu tri ploče od kamena, koje su bile na taj način namještene, da su dvije stojale sa strane a trećom bile pokrivene. Taj mrtvac dakle, koji je tu ukopan, nije se ukopao kao što se danas muhamedanci kopaju”. O ovom lokalitetu je krajem XIX stoljeća pisao i austrougarski putopisac Henrich Renner: “U blizini ovog mezarja bilo je dosta bogumilskih grobalja s glomaznim četvrtastim kamenjem i pločama, na kojima, doduše, nema ornamenata i ispisa”.

Pored Ustikoline, i u brojnim drugim mjestima su uz nekropole stećaka građene džamije. Obzirom da je vremenom preovladala bosanska posada na osmanskim utvrđenjima u Bosni, potomci Bošnjana nisu se željeli odvojiti od nadgrobnih spomenika bogumilskih predaka, nastojeći sačuvati svoju tradiciju, odnosno njegujući tako kulturu sjećanja. Svoje mjesto u izgradnji džamija uz nekropolu imalo je i Sarajevo, kojih je naročito puno bilo na Skenderiji. Prva takva džamija, potkupolna, je napravljena 1517. godine. Prilikom izgradnje skenderijskog željeznog mosta 1893. godine, u koritu i obalama Miljacke nađeno je oko 60 stećaka. Zbog nepažnje, prilikom vađenja i izvođenja radova, spašeno je samo njih dvanaest. Stećaka je sigurno bilo i uz Ali pašinu džamiju, koja je udaljena stotinjak metara od Skenderije. Tradiciju podizanja džamija pored stećaka baštine i džamije u Lasici (Hrasnica) i Oseniku (Hadžići). Ona u Oseniku je izgrađena neposredno uz veliki stećak sljemenjak. Tridesetak metara od džamije nalazi se starije i novije mezarje u čijem je središtu pet stećaka u obliku sanduka. Džamija u Grivićima je podignuta u podnožju brijega, na kojem se nalaze 52 stećka. Prva džamija u Vlasenici, u narodu poznata kao Stara džamija, podignuta je u prvoj polovini XV stoljeća (zapaljena u Drugom svjetskom ratu). Poznat je podatak da se sve do 1971. godine u dvorištu džamije nalazila grupa od sedam stećaka u obliku sanduka. Kako džamija nije imala munaru, poziv na molitvu je nadomjestio najviši ezan – taš u BiH, koji je očuvan sve do agresije 1992. godine, kada je uništen od strane srpske vojske.

Neke od bosanskih džamija, okružene stećcima, izgrađene su i na lokalitetima nekadašnjih hiža (kuća) pripadnika Crkve bosanske. Primjer toga je džamija u selu Seonica u općini Konjic. U Seonici je 1422. godine živio Radin Seoničanin, starješina Crkve bosanske. Na mjestu gdje se nalazi mezarje nalazi se i nekropola sa 20 stećaka, a na istom mjestu i džamija, gdje se po narodnom predanju nekada nalazila bogomolja Crkve bosanske. Primjer imamo i u Kalinoviku, gdje je podignuta džamija na mjestu srednjovjekovne nekropole. I u mjesu Dobrinji, pokraj Modriče, se nalazi nekropola gdje je nekada bila džamija a prije džamije crkva. Užurbana urbanizacija na prostoru Mostara uništila je brojne stećke. Ipak, o stećcima koji su se nalazili u užoj gradskoj jezgri svjedoči jedan natpis koji se nalazi na mostarskoj Carini, u čijoj blizini je bilo pet stećaka. Na osnovu natpisa se vidi da je tu sahranjen Radivoje Krivoušić. Džamija u selu Gorani, kod Konjica, podignuta 1565. godine, se smatra najstarijom džamijom u ovom kraju. Nalazi se na lokalitetu Glavičina, u blizini nekropole sa sedamnaest stećaka. U selu Plana, u općini Bileća, džamija iz 1617. godine imala je jedinstvenu munaru u obliku crkvenog tornja. Pored džamije se nalazila veća nekropola stećaka. I na lokalitetu Paćići, kod Jablanice se nalazi džamija uz koju postoje tri stećka. Džamija sa dva stećka se nalazi i u selu Oličići kod Čapljine. Selo Karaula kod Travnika posjeduje džamiju uz koju se nalazila nekropola a danas je sačuvano još samo par stećaka. U selu Gračanica, kod Živinica, na lokalitetu Jasik uz mezarje se nalazi nekropola sa 27 stećaka. Slične nekrpole posjeduju i općine Visoko, Breza, Kakanj, Kiseljak, Busovača, Višegrad Sokolac, Ilijaš, Ključ, Mrkonjić Grad, Srebrenica, Foča, Tešanj itd.

Ovim se jasno potvrđuju navodi srpskog historičara Vladimira Ćorovića, koji piše “da su bosanski muslimani čuvali grobove svojih kršćanskih predaka sve do najnovijeg doba”, čime se potvrđuje i to da stećci nisu dio zajedničke tradicije i kulture naroda “koji žive u sve četiri susjedne države”, kako se od nekih historičara pokušalo nametnuti.  bosnae.info